پژوهشی پیرامون وجه تسمیه شهر سردشت

سه شنبه 23 ارديبهشت 1393 ساعت 15:24 | بازدید : 703 | نویسنده : محمد فاضل شوکتی | ( نظرات )

پژوهشی پیرامون وجه تسمیه شهر سردشت:

به قلم : محمد فاضل شوکتی

انسان در پيرامون خود، با اسامي اشخاص، مکان ها، حيوانات، نباتات، اشيا و غيره سروکار دارد که علت نامگذاري (وجه تسميه) بسياري از اين اسم ها بر او پوشيده است. يکي از مسايلي که ذهن کنجکاو بشر را به خود مشغول کرده است، يافتن ارتباط حقيقي بين اسم و مسمي است. وجه تسميه در متون ادبي و به ويژه متون عرفاني، کاربرد فراواني دارد. از آنجا که شاعران و نويسندگان عارف مسلک با ديدگاه متفاوت از ديگران به پيرامون خود مي نگرند، خلاقيت و هنرآفريني آنان در استفاده از وجه تسميه اسامي هم بي نظير است. مسلم است که شناخت اشکال گوناگون وجه تسميه، کمک شاياني به درک حقایق تاریخی خواهد کرد؛ به همين منظور، اين مقاله و بطور اخص در مورد واژه سردشت پرداخته است.تاریخ نویسان و محققین چگونه با استفاده از ابزار وجه تسميه که برخي جنبه افسانه و خرافه نيز دارد، براي بيان کشف نهفته های گذشتگان سود جسته اند؟

ریشه‌شناسی (به انگلیسی: Etymology) یا علم اشتقاق: علم مطالعهٔ تاریخی واژه‌ها می‌باشد. مسائلی مانند اینکه چه موقع وارد زبانی شده‌اند، از چه منبعی وارد شده‌اند و اینکه در طول زمان چه تغییری در ساختار (فرم) و معنای آنها ایجاد شده‌است، در این حیطه بررسی می‌گردد.

واژه‌شناسی

ریشه‌شناسی را در زبان فرانسوی «اتیمولوژی» می‌گویند. اتیمولوژی واژه‌ای است یونانی که از راه زبان لاتین به زبان فرانسوی راه یافته‌است. در یونانی باستان اتیمولوژی به معنی «شناخت اتیمون (Etymon)» و اتیمون به معنی «معنی حقیقی واژه» بوده‌است.در زبان تازی فقه الغه نامیده می شود[ابوالقاسمی م. ریشه‌شناسی (اتیمولوژی). تهران. ققنوس. چاپ‌چهارم. ۱۳۸۹. ص ۱۱] احمد فردید از معادل «علم الاسماء» برای آن استفاده کرده‌است.

تاریخچه

علمای قدیم در نوشته‌های خود گاهی با ذکر «وجه تسمیه» و «وجه اشتقاق» به شرح واژه‌ها می‌پرداختند. مقصود علمای قدیم از وجه تسمیه و وجه اشتقاق ریشه‌شناسی بوده است.[ ابوالقاسمی م. ریشه‌شناسی. تهران:ققنوس. ۱۳۸۹. ص۵۷] در لغتنامه دهخدا به نقل از تعریفات جرجانی آمده: «بیرون آوردن کلمه ای از کلمه دیگر بشرط آنکه در معنی و ترکیب با هم مناسب و در صیغه مغایر باشند.»[ لغتنامه دهخدا، اشتقاق] با این تعریف اشتقاق معادل «Derivation» می‌شود و یکی از انواع واژه‌سازی خواهد بود که خود یکی از سازوکارهای مورد مطالعه تئوری ریشه‌شناختی است.

در سردشت فعلی در قسمت شمال غربی ، شهر قدیمی نیِزه رو ( Nezaroo ) قرار داشته است که به فاصله یک کیلومتری در کنار چشمه ای بنیان شده بود و در باب وجه تسمیه آن داستان را هم نقل می کنند .

اینکه از چه زمانی نام سردشت بکار گرفته شده به درستی معلوم نیست و آیا قبل از نام نیزه رو ، سردشت بکار گرفته می شد یا بعد از متداول گشت نیاز به تحقیقات بسیار عمیقی دارد ، در کتاب فتوح سواد العراق هم نامی از سردشت برده نشده در حالیکه از شهرباری در نزدیکی آن ذکری به میان آمده است . آنچه یقین است اینکه واژه سردشت در متون تاریخی و جغرافیای بعد از اسلام تا دوره متأخر یعنی از دوره صفویان به بعد ثبت و ضبط نشده و حتی در کتاب نزهة القلوب حمدالله مستوفی هم نیامده است . در متون جغرافیایی قرن سوم و چهارم و پنجم بویژه مسالک و ممالک از سلَق زیاد سخن رفته که به احتمال بسیار قوی با منطقه سردشت است ، و اینکه سلَق چرا با سردشت منطبق است و بعد از زبان شناسی هم قابل مطالعه است زیرا محل تلاقی سه راه مهم تجاری و کاروانرو بوده است و که شهرزور و مراغه و دینور را به قول صاحبان مسالک و ممالک به هم متصل می نمود و راههای این سه مرکز عمده از طریق سلَق به هم متصل می شد که موقعیت منطقه سردشت دقیقاً در وسط آنها قرار گرفته است و در زبان عربی هم سلَق می تواند سه لک ( سه شاخه ) کردی باشد که همان معنی سه راه را القاء می کند . علاوه بر آن ابودُلف در سفرنامه اش (ص 54) پس از گزارشی از کردهای هذبانی ، می نویسد : « و دهات آنجا را تا حدود «سلَق» و «دینور» و توابع «شهروز» وسعت دادند » پس مینورسکی در تعلیقات خود در باب محل سلَق می گوید : « توسعه نفوذ هذبانی ها تا بالای سلق (Salaq) و شهرزور و دینور صحیح به نظر میرسد. سلق بخشی است که خصوصاً در حوادث قرن سوم هجری ( نهم میلادی ) از آن ذکر شده است . یکی از دو سلق که متعلق به « احمد به روح العودی » بوده با بخش « لاجان » امروز واقع در غرب ساوجبلاغ مطابقت دارد و رشته کوههای مرزی ( گردنه « زنوی شیخ » ) آنرا از « سلق غربی » متعلق به « بنی الحسن الحمدانی » جدا می سازد . این بخش با بخش کنونی « رواندوز » تطبیق می کند . ( سفرنامه ابودلف ، ص 115 ). می بینیم که مینورسکی آن را دو منطقه بسیار نزدیک به سردشت منطبق می داند . و نیز ابن خرداد در کتاب المسالک و الممالک ( ص 97 ) مینویسد : از روستاهای ناحیه آذربایجان است . و اما درباره اشتقاق سردشت و استعمال این کلمه تحقیق ممتعی را بایسته است .

1. (زرتشت) : بنا به اتفاق آراء زادگاه زرتشت پیامبر ایرانی غرب ایران است، و باستان شناسان قراین بسیاری از آئین زرتشتی در منطقه سردشت پیدا نموده اند، که مبین صحت این ادعا است . ضمن اینکه نامهای فراوانی از جمله روستا "هرمزآ باد" و.... لذا می توان سردشت را بدلیل اینکه زادگاه زرتشت است ،"زرتشت" که به مرور زمان به سردشت تغیر یافته است دانست.

مردم کردستان، سردشت را زادگاه زرتشت پیامبر ایرانی دانسته ( پنداشته) و آن را گرامی می دارند. و از آنجا که این نام را در زبان کردی "زرتشت" "زرادشتر" می خوانند، عقیده دارند که سردشت از نام "زرتشت" گرفته شده که بعد از حمله ی اعراب به ایران به " سردشت" تغییر نام پیدا کرده است. لازم به ذکر است در روستای (لیلانه) از توابع ربط سردشت و در منطقه(گورک) آثار به جای مانده از آتشکده های بزرگ موجود است و و واژه ی (گورک) یا(گبرک) همان (گبر) به معنای زرتشتی و مجوسی در کتاب های لغت در فرهنگ های فارسی آمده است که می تواند دلیلی بر این مدعا باشد.

زردتشت در نیمه ی اول قرن ششم قبل از میلاد پیام خود را ابلاغ کرد که بعدها در کردستان این پیام تحت عنوان آیین زرتشتی مشهور گردید . معروف این است که زرتشت در جنوب شرقی کردستان و در اطراف دریاچه ارومیه به دنیا آمده است که بعدها به خراسان رفته است . کتاب مقدس زردتشت «اوستا » نام دارد که به زبان « مدی » زبان باستانی کردی نوشته شده است . مردم کردستان سردشت را زادگاه زردتشت پیغمبر ایرانی می دانند. هنوز هم در بعضی از روستاهای دور و بر سردشت جای آتشکده های قدیمی به چشم می خورد. مانند روستای ولیو ، لیلانه ، گرور و هرمزآباد (هرمزد آباد کرد).

2. (زیر دشت" یا "زردشت) یکی از گمانه زنی های دیگردر مورد وجه تسمیه سردشت، این است که سردشت معرب واژه "زیر دشت" یا "زردشت" به معنی دشتی که مانند زر حاصل خیز است (زیر+ دشت) یا (زر+دشت) . با توجه به سرچشمه آب اشامیدنی بزرگ شهر و زمین های حاصلخیز این حدس نیز محتمل می نماید .

3. (سارد + د ه شت ) یا (سرد + دشت) : به معنای دشتی که سرد است ، دشت سرد که با توجه به زمستانهای سخت و هوای سرد دشت زاب که دارای هوای معتدل و منطقه گرمسیر آلان که نسبت به سردشت از هوای گرمتر برخوردار است ای وجه تسمیه نیز محتمل می نماید

4. (سه ر+ ده شت ) یا ( َسر+ دشت ) : به معنای بالای دشت یا دشت بالا دست

بعضی دیگر معتقدند واژه ی سردشت از دو قسمت "سر" به معنی "اول" و "ابتدا" و "دشت" به معنی"زمین پهناور" ، "هموار"، " جلگه"، ... و سردشت به معنی "ابتدا" یا " آغاز" دشت است. به بیان دیگر به معنی دشتی است که تا رودخانه زاب ادامه دارد.

5. (سارو + ده شت) : سارو یا سارو بیر

سرداری از بانه در جنگ چالدران

هرگاه تاریخ ایران را ورق بزنیم می بینیم که کرد همواره در دفاع از ایران و حفظ مرزهایش چون دژی پولادین بلاگردان ایران بوده و در لشکر کشی ها و کشور گشائی های ایرانیان در کنار دیگر رزم آوران ایران جنگیده و جانبازی نموده است.

نمونه اش جانبازی کردهای تبعیدی به خراسان در برابر روس ها و ازبکها می باشد.در جنگ سربازان ایرانی در گرجستان زمان صفویه و نیز در پیکار سپاهیان نادر در هندوستان و فتح هرات در زمان آقا محمد خان قاجار جنگجویان کرد حضور داشته اند.

در سال 920 هجری قمری برابر با 1514 میلادی کردها در یازی به سپاهیان ایران در عهد فرمانروایی شاه اسماعیل صفوی علیه سپاهیان ترک عثمانی جان فشانی کرده و تلفات سنگینی بر آنها وارد ساخته اند.

در کتاب شاه جنگ ایرانیان از دلاوری قهرمانی از بانه سخن می رود که نمونه جوانمردی و پایمردی به شمار رفته است.

وی سارو بیره نام داشته و از خاک بانه برخاسته است.در کتاب شاه جنگ ایرانیان به عنوان "شیر مردی از کردستان" معرفی شده و جزء افسران و فرماندهان برجسته ایران در آن جنگ به شمار رفته است. به سبب اینکه در تیراندازی شمخال( نوعی سلاح آتشین) بسیار ماهر بوده او را قورچی نامیده اند، وی از کودکی به تیراندازی و شکار پرداخته و از گوشت شکار، دوستان و بینوایان را بهره مند ساخته است.در بالا رفتن از سخره ها و راهپیمائیها همواره از دیگران پیشی می گرفت.در زمان او جنگل بانه بسیار انبوه بود در میان آن جنگل جز بز و گوسفند کوهی ، پلنگ هم یافت می شد.

او از پوست پلنگ لباس تهیه می کرد.آنهایی که از شهرهای اطراف بانه به بانه می آمدند او را شناخته و لقب "پلنگینه پوش" را به او داده اند.

گوشت های شکار سارو چندان فراوان بود که برای جلوگیری از فاسد شدن آنها، دکان قصابی باز کرد تا گوشتها را در آن بفروشد.

سارو قیافه برازنده ای داشته و گاهی او را سهراب پسر رستم می نامیده اند.او با شیوه جوانمردیش مورد اعتماد بوده و در حل و فصل اختلاف میان مردم نقش سازنده ای را بازی می کرده است.

شاه اسماعیل در آغاز سلطنت سفری به کردستان کرده و از بانه عبور نموده است.در آنجا وصف سارو را شنیده و او را به حضور طلبیده و گفته است: آیا موافق هستی در قشون من کار کنی؟ سارو گفته :من با همکارانم از راه شکار زندگی می کنیم و نیازی به خدمت تو نداریم.شاه اسماعیل پس از گفتگویی طولانی با سارو او را راضی کرده تا به همراه دوستانش در ارتش ایران وارد شود.شاه اسماعیل در چند جنگ سارو بیره و همکارانش را به کار گرفته و دریافته که مردانی دلیر هستند.در میان سربازان تحت فرمان سارو سربازانی از عشایر کاکاوند،سگوند و اسباوند هم دیده شده اند.سارو گرزی در دست داشته که وزنه ای از سرب به قدر یک من و نیم بر آن نصب کرده و با سپر، خود را از قسمتی از حملات دشمن حفظ کرده است.چماقهای وحشت آور سربازان زیر فرمان سارو که از درختان مغز دار مثل بلوط و چوب گردو می ساختند در سنگینی کمتر از گرز او نبود.

سارو و سربازانش فنون جنگی را به اندازه سربازان "اویچ اوقلان" عثمانی نمی دانستند ولی تهور فوق العاده و استقامت جسمی آنها جبران آن قسمت را می کرد.سارو هر قدر جلو می رفت از شمار سربازان کاسته می شد.تیراندازان عثمانی که کمان فنری داشتند دائم به طرف سربازان ایرانی تیراندازی می کردند.یک تیر کوتا از فنری جستن کرد و بر صورت سارو نشست و گونه او را سوراخ کرد. سارو مثل اینکه خاری را از صورت دور نماید دست برد و آن تیر را از صورت کند و به دور انداخت و بعد نعره ای برآورد و گرز خوفناک خود را بر فرق یک سرباز" اویچ اوقلان" زد و سرباز عثمانی بدون ناله بر زمین افتاد و برنخاست.

شاه اسماعیل در حالی که قلب ارتش خود را می نگریست جنگاوران را مورد تحسین قرار می داد.تیر دیگری بر صورت سارو نشست اما از جانبازیش است.

یک گلوله توپ از نوع گلوله های مضاعف از راه رسید و به دست سارو اصابت کرد و دست راست او را قطع کرد .در حالیکه خون از دستش فواره می زد به سوی توپچی ها حمله می برد و آنها را فراری می داد.

آنهایی که فرار اختیار کرده بودند از دور به جانب آن مرد دلیر تیراندازی می کردند و آنقدر خون از بدن قهرمان کرد رفت که از پا در آمد.

سلطان سلیم پادشاه عثمانی نیز مردی سلحشور بود و می توانست به ارزش مردان جنگی پی ببرد و بعد از اینکه سارو افتاد ، دریافت که ممکن است سرش را از تنش جدا نمایند. دلیری آن مرد طوری در پادشاه عثمانی موثر گردید که یک سوار را فرستاد و به فرمانده توپخانه امر کرد که از بریدن سر سارو خودداری نماید( 2 رجب 920 هجری قمری)سه تن از سرداران برجسته قلب جبهه ایران که اصلان و امیر عبدالباقی و سارو بودند کشته شدند و حسن بیگ الله زنده ماند.

شاه اسماعیل متوجه شد که برای نجات آن قسمت از سرداران که زنده مانده اند چاره ای جز عقب نشینی نیست.

متاسفانه سلسله صفویه، افشاریه، قاجاریه و در پایان پهلوی جواب فداکاری های مردم کردستان را همواره با کشتار و تبعید و زندان و خانه خرابی داده اند.

برگرفته از کتاب تاریخ و جغرافیای بانه نوشته محمد رئوف توکلی

6. سه رو + ده شت) : سرو (درخت سرو + دشت )

7. البته پس از شهر باستانی موساسیر در منطقه ربط گزینه و گمانه زنی های متعدد دیگری مطر ح می شود که نیاز به تحقیقات بیشتری در این زمینه می رود . و زمان و مطالعه بشتری را می طلبد، که امیدوارم پژوهشگران در این زمینه کوتاهی ننمایند.

نوشته شده توسط محمد فاضل شوکتی ،17/04/1392

منایع :

فتوح سواد العراق (نخستین تاریخ فتوحات اسلام در کردستان )

جغرافیای غرب ایران ژاگ دومرگان

فرهنگ هه نبانه بورینه ماموستا هه ژار مکریانی

کتاب تاریخ و جغرافیای بانه نوشته محمد رئوف توکلی

ابوالقاسمی م. ریشه‌شناسی (اتیمولوژی). تهران. ققنوس. چاپ‌چهارم. ۱۳۸۹. ص ۱۱

ابوالقاسمی م. ریشه‌شناسی. تهران:ققنوس. ۱۳۸۹. ص۵۷

لغتنامه دهخدا، اشتقاق

ابوالقاسمی م. ریشه‌شناسی (اتیمولوژی). تهران. ققنوس. چاپ‌چهارم. ۱۳۸۹. ص11

ابراهیم اسکندری نیا، ساختار سازمان ایلات و شیوة معیشت عشایر آذربایجان غربی ، ارومیه 1366ش

وجه تسمیة شهرهای ایران ، ج 1، تهران 1375ش ؛ عباس جعفری

سرزمین زردشت ( رضائیه ): اوضاع طبیعی ، سیاسی ، اقتصادی ، فرهنگی ، اجتماعی ، تاریخی ، تهران 1348ش

ایگور میخائیلوویچ دیاکونوف ، تاریخ ماد، ترجمة کریم کشاورز، تهران 1357ش

حسینعلی رزم آرا، فرهنگ جغرافیائی ایران ( آبادیها )، ج 4:

سعید عبدی ، «میژووی پیرانشار ] تاریخ پیرانشهر

سروه ، سال 11، ش 113ـ114 (آذر و دی 1374)

بهمن کریمی ، راههای باستانی و پایتختهای قدیمی غرب ایران ،

یاقوت حموی ، معجم البلدان ، چاپ فردیناند ووستنفلد، لایپزیگ 1866ـ1873، چاپ افست تهران 1965.

کرد، تاریخ، زبان و فرهنگ، ولادیمیر مینورسکی، ترجمه: محمدرئوف یوسفی نژاد، تهران، نشر سهیل، 1378ش.

به زمزیران خوش آمدید - زمزیران مرجع اطلاعات و نوشته های متعدد در مورد دو شهر پیرانشهر و سردشت است .هر روز به ما سر بزنید ، مارا نقد کنید و پیشهادات خود را برای ما ارسال کنید تا شاهد پر بارتر شدن مطالب این وبلاگ باشید. له ده سپیکی وتاردا، ده‌مهه‌وێ سوپاسی تیکرای هونه ران،ویژه وانان،هه لبه ست وانان،نووسه ران،وه رگیران وهونه رمه ندان بکه م که بی پسانه وه له خزمه ت کلتوور و که له پووری نه ته وه ی کورد دا هه دا ناده ن وژینی خویان ته رخان کردووه بو هه رچی زیاتری گه شانه وه ی ئه ده ب و ویژه ی کورده واری.

موضوعات مرتبط: پژوهش ها , مقالات , ,

امتیاز مطلب : 0

تعداد امتیازدهندگان : 0

مجموع امتیاز : 0

بزرگ مردی بنام ابن الحاج

سه شنبه 23 ارديبهشت 1393 ساعت 14:16 | بازدید : 589 | نویسنده : محمد فاضل شوکتی | ( نظرات )

بزرگ مردی به نام ابن الحاج آلانی

تحقیق : هادی صفاجو

محمد فرزند حاج حسن ، روحانی مشهور و نامی آلان سردشت ، در سال 1111 هجری شمسی در سنجوه ی آلان چشم به دنیا می گشاید. در کتاب " دیاری صفا " اثر شاعر شیرین سخن آلان سردشت ، آقای حمید صفاجو ، از دادن لقب ابن الحاج به محمد چنین آمده است که : هنگامی که پدرش در مراسم مبارک حج بوده ، محمد ، چشم به جهان می گشاید و همین دلیل مبارک باعث می شود که وی را محمد ابن الحاج بنامند.

محمد از آوان کودکی به خواسته ی پدر ارجمندش به تحصیل علوم دینی همت می گمارد و در محضر اساتید حوزوی اسلام آباد آلان و کوردستان عراق تلمذ می نماید.آن گاه که به درجه ی اجتهاد می رسد و عالمی مطرح می شود ، سعی در گسترش دین الهی می نماید. پس به تدریس الهیات و دروس حوزوی به علاقه مندان می پردازد و چنان شوری در این مسیر از خود نشان می دهد که بعضی از شخصیت های توانمند منطقه از تلمذ در محضرش بسیار یاد می نمایند از جمله : علامه ی اندیشمند ملا عبدالله بیتوشی " علامه بیتوشی آلانی " ، شیخ معروف نودهی ( پدر کاک احمدی شیخ )

ابن الحاج حتی زمان فراغت از تدریس را نیز به پژوهش و تألیف مشغول بوده ، به نحوی که کتاب ارزشمند ( رفع الخفا ) اثر ماندگار وی هنوز در حوزه های دینی به عنوان کتابی مرجع به شمار می آید.

از بزرگواری های این شخصیت ، این گونه بر زبان ها و سینه ها جاریست که :

نام گذاری بلندترین کوه آلان به نام هومل " هوملا " که در پی اسلام آوردن و توبه نمودن سه دزد در محضر ابن الحاج روی داد. از کرامات این بزرگوار است.

جریان از این قرار بود که : آن زمان ، هنوز اتومبیل اختراع نشده بود و حتی کمتر کسی بود که اسب داشته باشد ، رفت و آمد بسیار مشکل بود. روزی ملا محمد ابن الحاج تصمیم می گیرد به دیدار یکی از صمیمی ترین دوستانش برود . چون اسب نداشت ، به خان ثروتمند روستا پیام می دهد که اسبی برایش تدارک ببیند و برایش بفرستد و خان هم فوراً به غلامانش دستور می دهد که بهترین اسبش را شسته و زین کرده و با نهایت احترام ، خدمت ملا محمد ابن الحاج ببرند و به هر جا خواستند بروند در رکابش باشند.

ماموستا ابن الحاج در نهایت فروتنی ، بَلَدی را که ، خان خدمتش فرستاده بود ، تکریم نموده و برمی گرداند و به تنهایی سواره ، راهی دیار دوست می شود.

در گردنه ی کوهی بسیار بلند ، بین راه ، چهار دزد یغماگر بدسابقه ، در کمین رهگذاران نشسته بودن که ناگهان یکی از آنها چشمانش به اسبی زیبا و جوان می افتد که روحانی ای بر آن سوار است.فوراً به دیگر دزدها خبر می دهد . دزدها با دقت سوار و اسب را می نگرند.

وقتی سواره نزدیک تر می شود ، سه از آنها می گویند ؛ مال ملا مفت !!! ما هم مفتی را مفت می گیریم. !!!

که ناگهان یکی از بین آنها لب باز می کندو می گوید این اسب خان است ، خان بفهمد ، زنده زنده پوستمان را می کند و داخلش کاه می ریزد.!!! من نیستم.

یکی دیگر هم می گوید من هم شنیده ام این ملا ، کرامات عجیبی دارد ، دعا کند همه تلف می شویم . من هم نیستم !!!

حیله گر بزرگ گروه می گوید : این حرفا چیه ؟ اگه از خان می ترسید ، من هم بیم دارم ولی کاری می کنم که خان هرگز نفهمد چه کسی اسبش را ربوده است و اگر از کرامات ملا ، من که اعتقادی به این خرافات ندارم.

دیگری می پرسد : ابتکاری داری؟

شما گفتید ، او روحانی است . هنگامی که وی نزدیک شد ، من هم خودم را بد حالت به مریضی می زنم و یکی از شما با زاری و شیون پیش او می رود و می گوید ما دو دوست رهگذر بودیم که در بین راه چنین حالتی برای دوستم روی داده است . خواهشمندم دعایی برایش بخوان تا حالش بهبود یابد. دو نفر دیگرتان هم ، لابلای درختان و دور از چشم ملا ، خود را پنهان کنید و هنگامی که او پیاده می شود و اسبش را می بندند تا کنار من بیاید و برایم دعای بهبود بخواند ، بدون صدا و زبردستانه ، افسارش را از درخت باز کنید و اسبش را بربایید و به مکانی دیگر ببرید تا ماجرا خاتمه می یابد و بعد تکلیف را مشخص می کنم.

آری ابن الحاج به گردنه می رسد و آنان زبر دستانه نقشه ی شوم خود را اجرا می کنند. دزد با صدای بلند از ابن الحاج کمک می خواهد ، ابن الحاج بدون اینکه از اسب پیاده شود ، می گوید : انا لله و انا الیه الراجعون ، به درستی که دوست شما به پیش دادرس بزرگ و الله برگشته است. دزدان به غیر از ، دزدی که خود را نقش بر زمین کرده ، در دل می خندند. دزد باز او را صدا می زند و می گوید حالا شما پیاده شوید و دعایی ، یاسینی برایش بخوانید ، باشد که بهبود یابد !

ابن الحاج با قاطعیت می گوید.همه ی ما طعم مرگ را خواهیم چشید و با اراده ی الهی کاری نمی توان کرد. پس با من نزد دوستت بیا و تقدیر الهی را باور کن . ابن الحاج از اسب پیاده می شود اما افسارش را در دست گرفته و بر بالای پیکر بی جان و نعش دزد می رود و برایش فاتحه می خواند و از دوست دزد می خواهد با صدای بلند دوستش را صدا بزند ، سپس دست او را گرفت و نبضش را آزمایش کند و آن گاه با آینه بازدمش را بیازماید و سرت را روی قلب بی تپش او بگذار.

دوست دزد ، وقتی همه ی اقدامات را انجام می دهد با صدای بلند گریه می کند ، در این هنگام دو دوست دیگر دزد از مخفیگاهشان بیرون آمده و 3 نفر ، هوملا هوملا ( ای روحانی ، ای ملا ) گویان ، از ابن الحاج تقاضای عفو و بخشش می کنند و ابن الحاج با لحن متینی می گوید : من که باشم ، خدا باید ببخشاید.

آن گاه 3 دزد می گویند ، حال ما پیمان می بندیم که توبه کنیم و به جای دزدی به دیگران کمک کنیم و روزی خود را از راه حلال به دست آوریم .

ابن الحاج خوشحال می شود و می گوید : قلباً ایمان بیاورید که خدا با مؤمنان است.

این دزدها بعدها ، از بزرگ خیرهای روزگار خود می شوند و از آن واقعه به بعد ، آن کوه به " هوملا " یا " هومل " نام گذاری می شود.

ابن الحاج ، این بزرگ مرد زمان ، 85 سال عمر پر برکت از خدا هدیه می گیرد و در تیر 1096 شمسی دار فانی را در کوردستان عراق ، وداع می فرماید.آرامگاه نورانی اش ، اکنون در " هزار کانیان " کوردستان عراق است.

روحش شاد و یادش گرامی

شعری از باوه ر در سوگ ابن الحاج

هه زاران ره حمه ت له گیانی پاکی له قه بر و گور و ریگای روناکی

ابن الحاج زانی ده ور و زه مان بو مایه ی شانازی هه مو کوردان بو

ناوی دونیا مابی ناوی زیندوه هه ر له بار چاوه و لای گه ل زیندوه

" باوه ر "

پی نوشت :

باوه ر تخلص شاعری آقای حمید صفاجو می باشد.

منبع : دیاری سه فا - حمید صفاجو

نقل از سرای مهر : لینک مطلب

http://serayemehr.blogfa.com/post-18.aspx

موضوعات مرتبط: نام آوران سردشتی , ,

امتیاز مطلب : 0

تعداد امتیازدهندگان : 0

مجموع امتیاز : 0

حسین گرژی

سه شنبه 16 ارديبهشت 1393 ساعت 17:43 | بازدید : 985 | نویسنده : محمد فاضل شوکتی | ( نظرات )

برچسب‌ها: ملا حسین گرژی , حوسین گورژی , په ند و پیکه نین , ما ته منامه , مو حه مه د په یکی خودا کتیبیکی , اولین سنگ تفرقه در اسلام , نقش روحانیت در کردستان , کولی دلی مه لای کویی , فه ر یکه ی هه لبه ست , بیستانی هه لبه ست و مه به ست , ته کپه رستی راسته قینه (توحید واقعی) , شیخ و شیخا یه تی له مه ر په یدا بونی ریچکه (طریقت) جوراو جوره کان , په ند و پیکه نین , رخنه له سه ر کو نگره ی سنه , الغوص المنجی شرح فرائض , جانتای دوتا , هه رچی و په رچی , ما ته منامه , الحساب و الهندسه الچوریه , ,

موضوعات مرتبط: شاعران سردشت , ,

امتیاز مطلب : 0

تعداد امتیازدهندگان : 0

مجموع امتیاز : 0

ادامه مطلب ...

رزومه شخصی

سه شنبه 16 ارديبهشت 1393 ساعت 15:31 | بازدید : 317 | نویسنده : محمد فاضل شوکتی | ( نظرات )

موضوعات مرتبط: یاداشتهای پراکنده , ,

امتیاز مطلب : 0

تعداد امتیازدهندگان : 0

مجموع امتیاز : 0

ادامه مطلب ...

زیبا ترین جاده های ایران

سه شنبه 16 ارديبهشت 1393 ساعت 13:52 | بازدید : 2460 | نویسنده : محمد فاضل شوکتی | ( نظرات )

زیبا ترین ترین جاده های ایران

جاده‌ها هنگامی که در دل طبیعت قرار می‌گیرند جذابیت‌های ویژه‌ای پیدا می‌کنند. پیوند جاده‌ها با طبیعت به خصوص در فصل بهار، زیبایی‌هایی را پدید می‌آورد كه هر گردشگری را مبهوت خود می‌كند.

کشورمان ایران شگفتی ها و زیبایی های بی نظیری دارد که تا از نزدیک آنها را مشاهده نکنیم، باورمان نمی شود چنین مناظر بکری در ایران هست اما نکته ای که وجود دارد این است که گاهی مسیر سفر خیلی زیباتر از خود مقصد است.

در این گزارش به جای معرفی جاذبه های گردشگری ایران، جاده هایی را معرفی می کنیم که گذر از آنها در فصل زیبای بهار خالی از لطف نیست،جاده هایی كه هر گردشگری را مبهوت زیبایی خود می‌ کند.

اسالم - خلخال (رویای مه‌آلود)

مسیر پیچ در پیچی که اسالم و خلخال را در دو استان اردبیل و گیلان به هم متصل می کند، یکی از زیباترین جاده های ایران است که باطبیعت زیبا وچشم انداز رویایی چشم هر انسانی را به خود خیره می‌کند. نصف مسیر جنگل ونصف مسیر نیز ییلاق تالشان است. دامنه‌های سرسبز و گله‌های سفید گوسفندی که در دوردست ها حرکت می‌کنند، چشم انداز ییلاق و کلبه‌های چوبی روستاییان و مه‌ای که دره‌ها را سفیدپوش می‌کند و گاهی حتی تا روی جاده می‌آید و درختان بلند و انبوه که سایه شان جاده کوهستانی را گاهی تاریک می‌کند؛ اینها از تابلوهای زیبای این مسیر به شمار می روند.

جاده اسالم به همان اندازه‌ كه معروف است ناشناخته مانده است چرا که راه های فرعی آن به آبشارها و چشمه‌سارهایی می‌رسد كه كمتر كسی می‌شناسد.

این جاده به دلیل برخورداری از شرایط خاص و اقلیم کوهستانی و ترکیب طبیعت جنگلی با دشت به عنوان رویایی ترین جاده جنگلی کشور شناخته می شود.

جاده بکر شاهرود به گرگان(توسکستان)

جاده شاهرود به گرگان جاده ای بکر و کم تردد با منظره هایی مسحور کننده است. در مسیر این جاده مناظری است که قابل وصف نیست.این جاده مسیری پرپیچ و خم را طی می کند تا این که به بالا ترین نقطه خود ،یعنی منطقه جهان نما برسد. هرچند این جاده پیچ هایی دارد که هر راننده ای را اولین بار دچار ترس خواهد کرد اما مناظر دلکش و هوای مطبوع آن، نسیمی از بهشت را می نوازد.

هرچه جاده از میان جنگل توسکستان به سمت بالا می رود، درختان تنک تر می شوند به گونه ای که وقتی به جهان نما می رسیم، پوشش گیاهی تغییر چشمگیری می کند و درختان توسکا کم کم جای خود را به درختان ارس می دهند. ذکر این نکته خالی از لطف نیست که بدانیم حداقل اختلاف دما از پایین جنگل تا نقطه جهان نما 15 درجه سانتیگراد است.

جاده چالوس

جاده چالوس یکی از مهمترین جاده‌ها برای مردم تهران و کرج است که از میان شهر کرج در استان البرز شروع و به شهر چالوس در مازندران وصل می‌شود. برخی این جاده را یکی از زیباترین جاده‌های جهان می‌دانند.محور چالوس - کرج از بی نظیرترین مناظر و چشم اندازهاى بکر و طبیعى و از پرطرفدارترین مسیرهای منتهى به شمال کشور است که همین امر گاهی سبب ترافیک های سنگین در تعطیلات می شود.

این جاده از شمال به استان مازندران شهرستان چالوس، از شرق به شهرستان تهران و شمیرانات، از غرب به منطقه طالقان و از جنوب به شهر کرج متصل است.

جاده‌ای با قدمت بیش از نیم قرن که همچون گوهری درخشان بر تارک زیبایی‌های طبیعت این منطقه می‌درخشد، جاده‌ای در سلسله جبال البرز با پیچ و خم‌های متعدد در دل کوه و زیبایی‌های بکر طبیعی تا سفری خیال انگیز را برای مسافران خود رقم زند.

زیبایی و خاطره انگیز بودن جاده کرج – چالوس تنها به طبیعت شگفت انگیز و سوغات آن محدود نمی‌شود و دارای تپه‌های باستانی و روستاهای تاریخی است که گاه قدمت آن به هزاران سال پیش برمی گردد.

تونل‌های تو در تو و طولانی نیز یکی دیگر از جاذبه های جاده کرج چالوس به شمار می‌روند که تونل کندوان معروفترین و طولانی ترین و یازدهمین تونل این جاده به شمار می‌رود.

جاده شهرکرد-ایذه

این مسیر در فصل بهار فوق العاده زیباست و استان خوزستان را به استان اصفهان و چهارمحال بختیاری وصل می کند و مهد تمدن های کهن ایرانی بوده است. البته این جاده در زمستان بسیار برفگیر و سرد است.

این مسیر مملو از جنگل های بلوط است و در فصل بهار و تابستان سرسبز و زیباست. سد زیبای کارون 3 در این مسیر قرار دارد

گردنه حیران

گردنه حیران یکی از جاذبه‌های زیبای خداوندی طبیعتی است که در منطقه حیران آستارا قرار دارد. زیبایی بیش از حد این طبیعت هر تماشاگری را حیران می‌کند. جاده‌ای که مثل یک مار تنومند به یک کوه بزرگ پیچیده شده است. وقتی که این مسیر زیبا طی می‌شود هر چند دقیقه کوتاه با پیچ تندی روبرو می‌شویم که باید آن را دور زد.

این گردنه در بیشتر زمان ها در زیر پوششی از مه قرار دارد و از نظر طبیعی دره‌ها و کوهپایه‌های آن، پوشیده از گل‌ها و گیاهان جنگلی و مرتعی هستند. با این وجود این گردنه چندان مرتفع نیست و ارتفاع بلندترین نقطه آن از سطح آب های آزاد تنها حدود ۱۵۰۰ متر است.

مسیر رویایى و زیباى گردنه حیران از یک سو مشرف به كوه هایى است پوشیده از جنگل هاى انبوه و از سوی دیگر مشرف به دره اى زیبا و دیدنی است كه رود بزرگ ارس از میان آن عبور مى كند. گردنه حیران تقریبا بیشتر مواقع در زیر ابرى از مه پنهان است.

به طور کلی نام این گردنه زیبا و کم نظیر خود بیان کننده شکوه و عظمتی است که انسان در این منطقه احساس می کند. همه گردشگران و ایرانگردان باید در سفر های خود این منطقه را در ذهن داشته باشند که نباید از آن به سادگی گذشت.

جاده زیبای ساری- کیاسر

جاده زیبای ساری کیاسر یکی از طولانی ترین و زیباترین جاده های جنگلی ایران و مازندران است که در سراسر مسیر درختان توسکا و گونه های مختلف گیاهی بی نظیر، جنگل های هیرکانی خود نمایی می کنند.

جاده ی ساری - کیاسر جاده مواصلاتی بین استان های مازندران و سمنان است که چشم انداز بی نظیر طبیعی در این جاده، چشم هر مسافری را که برای اولین بار از این جاده عبور کند خیره خواهد کرد. زیبایی این جاده بیشتر به خاطر جنگلی بودن آن است. در واقع می توان گفت که این مسیر طولانی ترین جاده جنگلی ایران است. جاده ساری به کیاسر و ادامه آن تا سمنان در تمام فصول سال زیبایی خاص خود را دارد، حتی در زمستان اگر به واسطه برف بسته نباشد به ویژه از کیاسر به سمت سمنان بسیار زیبا و چشم نواز است.

اما حجم بالای ترافیکی جاده ساری به کیاسر در ایام بهار و تابستان و به ویژه در ایام نوروز کمتر از جاده های ارتباطی شمال به پایتخت نیست و بسیاری از مسافران برای سفر به مشهد مقدس و حتی سفر به استان های مرکزی ایران نظیر یزد و اصفهان این مسیر را انتخاب می کنند.

هجیج ـ اورامانات

بسیاری از گردشگران جاده پاوه تا هجیج را برای دیدن این روستای زیبای كردنشین پیموده‌اند، اما اغلب نمی‌دانند‌ اگر همین جاده را تا انتها بروند با مناظر بكر و بدیعی از رودخانه پرآب سیروان، آبشارها و چشمه‌های گوناگون روبه‌رو می‌شوند.

عرض كم، ریزش هر از گاه كوه، شیب تند و طرح هندسی عجیب این جاده نیز هیجانی به یاد ماندنی را برای گردشگران رقم می‌زند. در برخی نقاط جاده باغ‌های سرسبز و در برخی نقاط مرتفع چند‌متر برف؛ تنوع آب و هوایی بی‌مانندی را به گردشگران هدیه می‌دهد.

جاده عباس آباد – کلاردشت

مازندران جاده های زیبایی دارد که گذر از آنها خالی از لطف نیست. جاده عباس آباد – کلاردشت زیباترین جاده جنگلی کشور است که دو شهر کلاردشت و عباس آباد را به یکدیگر متصل می کند. وجود درختان سرسبز، زیبا، بلند و کشیده در کنار جاده و جاری بودن سرچشمه های مختلف در دره های این جاده طراوت خاصی به آن بخشیده و طبیعتی پر جاذبه برای مسافران و مشتاقان منطقه پدید آورده است. جاده ای بسیار سرسبز و زیبا با درختان کهنسال و رستوران ها و سفره خانه های متعدد که در طول مسیر عباس آباد به کلاردشت گسترده هستند.

جاده مهاباد به سردشت

جاده سردشت مهاباد

جاده مهابادسردشت

جاده سردشت مهاباد

طبیعت سردشت و جاده های پرپیچ و خمی که دل کوه را شکافته و انبوه درختان جنگلی آن آنقدر زیباست که دیدن آن می تواند برای هر تازه واردی بسیار جذاب باشد. این منطقه بکرترین مناظر را دارد، به طوری که سردشت و شهرهای اطراف آن را باید شمال بدون رطوبت نامید.

جاده مهاباد به سردشت به خصوص در فصل بهار زیبایی های فراوانی دارد و از هر جا که بنگری آبی روان است و زمین از سبزه و گل رنگارنگ است. در شروع مسیر سد مهاباد و جزایر درون آن خودنمایی می کند، در میانه های راه جنگل های بلوط و آبشارهای فصلی به جاده رنگی دیگر داده اند و پس از عبور از گردنه زمزیران (Zamziran) چمشه معدنی گراوان نمایان می شود.

جاده پیرانشهر به سردشت

پردانان

تنگه گرژال

جنگلهای زیبای پردانان پیرانشهر

جاده دو هزار و سه هزار

جاده دو هزار و سه هزار

جاده دوهزار یکی از زیباترین مسیرهای جنگلی ایران است که از شهسوار شروع شده و با گذشتن از جنگل های سبز و زیبای البرز در کنار رودخانه دوهزار موجب خلق منطقه ای توریستی و خیره کننده شده است.با ورود به جاده دوهزار طبیعت آدمی را غرق در زیبایی می کند.

تنکابن(شهسوار) یکی از شهرهای ساحلی استان مازندران است. شهر «خرم آباد» در جنوب تنکابن محل شروع جاده ای است که تا ارتفاعات البرز تا حوالی استان قزوین ادامه دارد.

حدودا در کیلومتر 10 جاده سه هزار از این جاده منشعب می شود، دقیقا جایی که دو رودخانه دوهزار و سه هزار(چشمه کیله) به هم می رسند.جاده سه هزار هم جاده بسیار زیبایی است از جاده دوهزار بکر تر است. این جاده پس از گذشتن از جنگل های زیبای مسیر وارد منطقه کوهستانی ارتفاعات البرز شده و در این منطقه با گذشتن از مسیر صعب العبور کوهستانی به روستای پیچ بن و گرمارود در استان قزوین می رسد.

برای این مطلب از منابع زیر استفاده شده است

سایت های گردشگری ایران

مطالب اینترنیتی

خبرگزاری دانا گزارش خانم مهری مصطفایی